به گزارش روابط عمومی دانشگاه رازی، نشست ارائه تجربیات مدیریت سبز دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، پژوهشی و پارک‌های علم و فناوری ۲۳ دی ماه ۱۳۹۹ به صورت مجازی برگزار شد.

دکتر عبدالرضا باقری، قائم مقام وزیر علوم و رئیس مرکز هیأت‌های أمنا و هیأت ممیزه مرکزی در این جلسه، بحران محیط زیست را از پیامدهای صنعتی شدن جهان امروز برشمرد و اظهار داشت: بشر امروزه با اتکاء بر ابزارهای جدید به منابع طبیعی دست‌اندازی کرده و با بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آب، خاک و هوا، موازنه‌ها را در طبیعت بر هم زده است و هر سه منابع آب، خاک و هوا را تحت تأثیرات منفی عملکرد خود قرار داده است.

لزوم قرار گرفتن طراحی شهرهای پایدار و مدیریت سبز در دستور کار معاونان پژوهش و فناوری دانشگاه‌ها

ایشان افزود: امروزه بیش از هر زمانی با کمبود منابع آب، خاک و آلودگی هوا مواجه هستیم و استفاده بیش از اندازه از گازهای گلخانه‌ای، باعث گرمایش جهانی زمین شده است که گاز کربنیک به عنوان یکی از این آلاینده‌ها سبب ۶۰ درصد روند گرمایش زمین شده و دمای کره زمین را بین ۱ تا ۶ درجه افزایش داده است. این افزایش دما بر روی منابع گیاهی و جانوری اثر گذار بوده و عملکرد محصولات زراعی مانند غلات بخصوص گندم را تحت تأثیر قرار داده است.

دکتر باقری با اشاره به نقش دانشگاه‌ها و مراکز علمی در جهان برای حل مشکلات زیست‌محیطی گفت: دانشگاه‌ها و مراکز علمی نقش مؤثری در حل مشکلات زیست محیطی جهان بازی می‌کنند لذا در کشور ما نیز دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور باید با استفاده از تجارب جهانی مراکز علمی و کار روی روش‌هایی مانند استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، سلول‌های خورشیدی و طراحی شهرهای پایدار به حل معضلات زیست محیطی کشور کمک کنند. با توجه به آلودگی شدید هوا در کلان شهرهای کشور ورود مراکز پژوهشی و فناوری به این عرصه می‌تواند بسیار کارساز باشد.

قائم مقام وزیر علوم خاطر نشان کرد: معاونت‌های پژوهش و فناوری دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور باید در این امر پیشگام شوند و طراحی شهرهای پایدار باید در دستور کار معاونان پژوهشی دانشگاه‌ها قرار گیرد و در پایان‌نامه‌های دکتری نیز به این موضوعات بیشتر پرداخته شود.

دکتر باقری با اشاره به اینکه برهم خوردن اکوسیستم‌های زیست‌محیطی باید دغدغه همه محققان و متخصصان امر قرار گیرد، تصریح کرد: در این راستا بایستی نشست‌های تخصصی و علمی توسط معاونت‌های پژوهشی انجام گیرد و بخصوص در کشور ما با توجه به اقلیم خشک کشور باید بیشتر در این زمینه کار شود. البته در قانون برنامه هفتم توسعه کشور نیز که در حال شکل‌گیری است به این موضوع بها داده شده و کارگروهی نیز در ستاد وزارت علوم تشکیل شده و به روسای دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور تاکید گردیده که موضوع بحران محیط زیست و تغییرات اقلیمی را به شکل جدی مورد توجه قرار دهند.

در ادامه دکتر محمدتقی نظرپور معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اظهار داشت: امروزه جایگاه و انتظاراتی که از آموزش عالی کشور و به ویژه دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی می‌رود، نسبت به قبل تغییر کرده است و انتظار جامعه این است که نقش و جایگاه دانشگاه‌ها در عرصه تغییر و نوآوری و به تبع آن توسعه پایدار و همچنین حفاظت از ارزش‌های سنتی و نوین جوامع بشری به شیوه مناسب ایفا نماید.

ایشان افزود: به همین جهت ضروری است دانشگاه‌ها در راستای حرکت به سمت توسعه پایدار و ارتقای مولفه‌های زیست محیطی زیستگاه بشری، فعالانه مشارکت کرده و ابعاد و مولفه‌های مدیریت سبز در دانشگاه‌ها را شناسایی کنند که اگر این اتفاق بیفتد راهگشای مسیر مدیریت سبز و حل معضلات زسیت محیطی شهرها و در نهایت کشور خواهد بود.

دکتر نظرپور با اشاره به ابعادی که در مدیریت دانشگاه‌ها می‌توان به آن توجه کرد، اظهار داشت: سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، مدیریت منابع مادی و تجهیزاتی، رهبری، راهبردها، فناوری‌های نوین، مباحث اجرایی و امور سازمانی دانشگاه‌ها، منابع مالی و انسانی، پژوهش و آموزش، ارتباط با محیط پیرامونی و نظارت و ارزیابی از مهم‌ترین برنامه‌های اجرای مدیریت سبز در دانشگاه‌هاست.

استقرار نظام مدیریت سبز در دانشگاه‌ها، شرایط پیاده‌سازی «دولت سبز» را فراهم می‌کند

ایشان ادامه داد: در پارادایم توسعه پایدار تضادی بین رشد اقتصادی و حفظ بهبود وضعیت محیط‌زیست نمی‌بینیم و گاهی اوقات این بحث‌ها به صورت نظری هم مطرح می‌شود و اگر ما بتوانیم بسترهای مناسبی برای ارتقای بهره‌وری، کیفیت و رقابت‌پذیری، خلاقیت و نوآوری در مصرف بهینه مواد و بهره‌مندی از محیط زیست مطلوب را در کنار شاخص‌های رشد اقتصادی و اجتماعی ایجاد کنیم؛ همه اینها می‌توانند از طریق استقرار نظام مدیریت سبز در سطح کشور و در نهایت پیاده سازی و اجرای دولت سبز را فراهم کند. باید کمی فراتر از این موضوعات فکر کنیم و دولت سبز را به عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردها مورد توجه قرار دهیم.

معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم تاکید کرد: نکته مهم این است که دانشگاه‌ها نقطه آغازین توسعه کشورها هستند و مسیر توسعه هم از درون دانشگاه‌ها می‌گذرد و هیچ نهاد اجتماعی به اندازه دانشگاه در این مقوله ها تاثیرگذار نیست. آموزش عالی از جهات مختلف در تمامی ابعاد توسعه نقش اساسی دارد. میراث بالای توسعه یافتگی در کشورهای پیشرفته مرهون آموزش و به خصوص ارائه آموزش عالی است.

ایشان تصریح کرد: مدیریت سبز می‌تواند به عنوان مدل عملی برای توسعه پایدار در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی و پژوهشی کشور باشد و به عنوان مبدا تحولات و بستر فرهنگ سازی عمومی قلمداد شود. سیاستگذاری و برنامه‌ریزی مهم‌ترین مولفه‌هایی هستند که در مدیریت سبز دانشگاه‌ها باید مورد توجه جدی قرار گیرد. در حقیقت این مبحث به این دلیل اهمیت دارد که سیاست های مصوب در دانشگاه و برنامه‌ریزی‌هایی که انجام می‌شود ارتباط و پشتوانه اجرایی بالاتری را می‌تواند داشته باشد، در صورتی که در حوزه مدیریت سبز سیاست‌گذاری دقیق انجام شود و برنامه اجرایی آن هم تنظیم شود، با تغییر مدیران دانشگاه‌ها نیز این برنامه‌ها متوقف نخواهد شد. تغییرات در حوزه مدیریتی در سطح کشور و در حوزه آموزش عالی هم هست اگر بتوانیم برنامه ریزی منسجم و خوبی را انجام دهیم، با تغییر مدیران کمتر نسبت به برنامه‌ریزی‌های دقیق انجام شده تغییرات ایجاد خواهد شد.

دکتر نظرپور اضافه کرد: دانشگاه سبز رویکردی است که از یک سو بر اصلاح چرخه‌های مصرف مواد و انرژی و از سویی دیگر بر کاهش تولید آلاینده ها و مواد زائد در دانشگاه‌ها تاکید دارد. در بیان کلی، دانشگاه سبز، دانشگاهی است که همه فعالیت‌ها در آن بر اساس جنبه‌های سه‌گانه توسعه پایدار یعنی پایدار محیطی دربرگیرنده اجتماعی و زیست‌پذیری اقتصادی صورت می‌گیرد و نشان دهنده تعهد و باور به نقش مراکز آموزش عالی در نزدیک شدن به توسعه پایدار است.

ایشان سه نکته را به عنوان رکن اساسی در این رویکرد عنوان کرد و آنها را کاهش هزینه‌های عمومی و جاری در دانشگاه‌ها با طرح مدیریت سبز، ترویج رفتارهای آموزشی و پژوهشی مبتنی بر کاهش مصرف، تربیت نسلی از دانش‌پژوهان و متخصصان دانست که به عنوان حرفه‌مندان جامعه پیامد عملکرد خود را در محیط زیست ردیابی می‌کنند.

دکتر نظرپور پیاده سازی و استمرار مدیریت سبز در دانشگاه‌ها را نیازمند منابع مالی دانست و گفت: فعالیت‌ها در این حوزه باید ارتقاء پیدا کند و برای مدیریت منابع مالی و در کنار آن مدیریت منابع انسانی نیز توجه ویژه داشته باشیم. اگر بخواهیم مدیریت سبز را در دانشگاه‌ها پیاده‌سازی کنیم بدون منابع انسانی امکان‌پذیر نیست.

ایشان افزود: ابعاد دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد موضوع آموزش و پژوهش است، ارتباط با محیط و نظارت و ارزیابی نیز همین‌طور باید مورد توجه قرار گیرد. انتظاری که از دانشگاه‌ها می‌‌رود این است که تولید و مصرف خود را بر ساختاری پایدار برنامه‌ریزی کنند. برای نمونه کاربست‌هایی برای کاهش انتشار دی اکسید کربن و استفاده از ابزارهای کنترل آلاینده‌ها برای بازسازی پایدار به عنوان کار بست حفاظت از انرژی، مدیریت منابع آب و بازیافت پساب خاکستری جزو مجموعه اقداماتی باشد که در دانشگاه‌ها انجام می‌شود.

معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم در پایان خاطرنشان کرد: نکته نهایی هم اینکه هدایت پژوهش‌ها به سوی موضوعاتی مربوط به توسعه پایدار مطابق با شرایط و وضعیت هر جامعه و باز تعریف نظریه‌ها و مفاهیم مرتبط با آن در مراکز آموزش عالی باشد که این موضوع می‌تواند به توسعه راه حل‌های اجرایی و فناوری‌های قابل بکارگیری در متن هر جامعه، برای رویارویی با چالش‌های مرتبط با آن بیانجامد.

در ادامه دکتر محمدابراهیم اعلمی‌آل‌آقا رئیس دانشگاه رازی ضمن تشکر از دکتر نظرپور معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دکتر عبدالرضا باقری، قائم مقام وزیر علوم و رئیس مرکز هیأت‌های أمنا و هیأت ممیزه مرکزی در تعقیب مسائل توسعه فضای سبز دانشگاه‌ها، طی سخنانی اظهار داشت: دانشگاه رازی در سال ۱۳۵۱ شروع به فعالیت نمود و در آغاز فضای عمرانی قابل توجهی در اختیار نداشت و فعالیت‌های آموزشی با کمتر از هزار نفر دانشجو صورت می‌گرفت، بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی نیز به سبب وقایع دفاع مقدس و درگیر شدن این استان، اتفاقات جدی در بحث توسعه عمرانی دانشگاه نداشتیم و توفیقات زیرساختی و عمرانی دانشگاه رازی از دهه ۷۰ رخ داده است.

دکتر اعلمی‌آل‌آقا بیان کرد: دانشگاه رازی از دو پردیس اصلی طاقبستان با مساحت ۱۲۰ هکتار و همچنین کشاورزی و منابع طبیعی با مساحتی در حدود ۴۰۰ هکتار برخوردار است. تا اوایل سال‌ ۱۳۹۶ توسعه فضاهای کالبدی دانشگاه بیشتر مورد توجه بود و توجه زیادی به توسعه فضای سبز نداشتیم اما از سال ۹۶ توسعه این بخش با جدیت در دستور کار قرار گرفت.

توسعه انفجاری فضای سبز دانشگاه رازی در ۳ سال اخیر

ایشان جداسازی شبکه‌های آب شرب و غیر شرب، حفر چاه‌های آب جدید، افزایش ۱۰ برابری کشت نهال، تجهیز اجرای سیستم آبیاری قطره‌ای، راه‌اندازی زمین‌های چمن مصنوعی، احداث چهار کیلومتر دیوار سبز، استفاده از شن‌های رنگی به جای چمن سبز، توسعه برق خورشیدی، هوشمندسازی شبکه‌ها، برگزاری تور سبز برای دانش‌آموزان و دانشجویان، راه‌اندازی کارواش و مزرعه سبز را از جمله اقدامات انجام شده در بحث توسعه فضای سبز دانشگاه رازی از سال ۱۳۹۶ عنوان کرد و گفت: مجموع اقدامات و تلاش‌های همکاران مدیریت سبز دانشگاه منجر به توسعه انفجاری فضای سبز دانشگاه رازی شد به طوریکه از ۱۵ هکتار فضای سبز در سال ۹۶  هم اکنون به بیش از ۸۵ هکتار رسیده‌ایم. بر اساس رتبه‌بندی جهانی گرین متریک در سال ۲۰۱۹ موفق به کسب رتبه ۴۱۵ و در سال ۲۰۲۰ موفق به کسب رتبه ۲۶۳ دانشگاه‌های سبز جهان شدیم که نشان از توجه جدی دانشگاه به این بخش دارد.

دکتر اعلمی‌آل‌آقا بیان کرد: دانشگاه رازی اولین دانشگاهی است در دنیا که درس «زندگی سبز» را راه‌اندازی کرد. زندگی سبز درس دو واحدی اختیاری برای دانشجویان تمامی رشته‌های دانشگاه رازی است که بخش‌های توسعه پایدار را پوشش می‌دهد و تاکنون برای بیش از ۶۰۰ دانشجو ارائه شده است. در زمینه سامانه‌سپاری‌ها نیز اقدامات شایان توجهی صورت گرفته که صرفه‌جویی در مصرف کاغذ از جمله مزایای آن است.

۷ میلیارد تومان در حوزه مدیریت فضای سبز دانشگاه رازی هزینه شده است

ایشان مجموع اعتبارات هزینه شده در حوزه مدیریت فضای سبز دانشگاه را ۷ میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: در زمینه فعالیت‌های پژوهشی سبز نیز اقدامات ارزنده‌ای توسط همکاران صورت گرفته است، راه‌اندازی پژوهشکده محیط‌زیست، تلاش برای راه‌اندازی کشاورزی هوشمند و... از جمله اقدامات است.

دکتر اعلمی‌آل‌آقا در پایان از دکتر نظرپور معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و دکتر عبدالرضا باقری، قائم مقام وزیر علوم و رئیس مرکز هیأت‌های أمنا و هیأت ممیزه مرکزی در تعقیب مسائل توسعه فضای سبز دانشگاه‌ها دعوت کرد تا با حضور در دانشگاه رازی و بازدید از پروژه‌ها و فعالیت‌های سبز دانشگاه از نزدیک در جریان اقدامات صورت گرفته قرار گیرند.

در ادامه دکتر هادی عبادی مدیر مرکز مدیریت سبز دانشگاه رازی ضمن تشکر از برگزاری این جلسه، به گوشه‌ای از فعالیت‌ها و دستاوردهای سبز دانشگاه رازی اشاره کرد.

ایشان از انجام اولین طرح جامع دانشگاه‌های کشور با رویکرد توسعه پایدار خبر داد و افزود: به منظور توسعه فعالیت‌های خود و در پیش گرفتن یک رویکرد سیستماتیک، برای اولین بار در کشور طرح جامع توسعه پایدار دانشگاه را مبتنی بر سه شاخص پایداری محیط‌زیستی، پایداری اجتماعی و پایداری اقتصادی انجام داده‌ایم و برنامه پنج‌ساله و چشم‌انداز ۱۰ ساله مدیریت سبز دانشگاه رازی را نیز تدوین نموده‌ایم و با برنامه حرکت می‌کنیم.